Realizacja projektu, jest bezpośrednio związana z realizacją Dyrektywy 92/43/EW w sprawie ochrony siedlisk oraz dzikiej fauny i flory i zakłada poprawę stanu następujących siedlisk:
- (3260-1) nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników (Ranunculionfluitantis),
- (3150-2) starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne,
- (*91E0-3) łęgi jesionowo-olszowe (Alnenionglutinoso-incanae).
Poprzez projekt realizowane będą także założenia Dyrektywy 2009/147/WE, gdyż zakłada poprawę atrakcyjności i powiększenie powierzchni siedlisk oraz zwiększenie liczebności lęgowych i przelotnych gatunków ptaków wodno-błotnych, dla ochrony których, utworzono obszar ostoi PLB220003 Pobrzeże Słowińskie.
Problemami w zarządzaniu i ochronie siedlisk i gatunków występujących na obszarze projektu i będących przedmiotem ochrony w ramach wspomnianych dyrektyw są:
1. Duży stopień zniekształcenia siedlisk rzeki Łupawy (3260-1) i jej starorzeczy (3150-2)
Regulacja koryta rzeki Łupawy wraz z obwałowaniem jej prawego brzegu stanowi poważne zagrożenie dla siedliska Natura 2000: eutroficznych starorzeczy (3150-2) oraz nizinnych i podgórskich rzek ze zbiorowiskami włosieniczników (3260-1). Umocnienie brzegu rzeki oraz wybudowanie w przeszłości wału miało na celu ograniczenie do minimum erozji bocznej koryta rzeki oraz ochronę przed zalaniem dna doliny, które przystosowano do intensywnego użytkowania rolniczego. Użytkowania tego zaprzestano ok. 20 lat temu, ponieważ system melioracji uległ stopniowej dekapitalizacji-od tego czasu ma miejsce powolny, spontaniczny rozwój naturalnych zbiorowisk roślinnych. Ma tu miejsce również proces sukcesji zbiorowisk leśnych, tj. olsów (Ribonigri-Alnetum) w lokalnych zagłębieniach, gdzie stagnuje woda oraz łęgów jesionowo-olszowych. Pomimo tego, istniejąca sytuacja jest daleka od właściwej, ponieważ nie jest możliwe przywrócenie wszystkich naturalnych procesów i funkcji układów przyrodniczych występujących w tym miejscu. Głównym powodem takiej sytuacji jest obecność obwałowań rzeki, które uniemożliwiają przepłukiwanie starorzeczy oraz okresowe zalewania dna doliny. Dodatkowo, obecne usytuowanie korony obwałowań przy prawym brzegu koryta rzecznego w naturalny sposób naraża je na stopniowe podmywanie i niszczenie. Jedynym znanym sposobem, stosowanym przez lata ze szkodą dla przyrody jest profilowanie koryta rzecznego wraz z likwidacją nanosów oraz plos rzecznych. Utrzymanie wyprofilowanego charakteru koryta rzeki Łupawy oznacza brak rozwoju zbiorowisk włosieniczników i zanikanie już istniejących płatów tego siedliska. W wyniku likwidacji naturalnych procesów fluwialnych w korycie zanikły wypłycenia i głęboczki, ograniczając warunki dla bytowania ryb oraz minogów. Brak możliwości naturalnych wylewów uniemożliwia przepłukiwanie starorzeczy i spowalnia rozwój naturalnych zbiorowisk roślinnych terasy zalewowej, w tym łęgów olszowo-jesionowych. Wypełnianie się starorzeczy materią organiczną skutkuje także zanikiem dogodnych siedlisk do bytowania oraz rozmnażania różanki (Rhodeus sericeus amarus).
2. Konieczność pogodzenia obowiązku przywrócenia naturalnego charakteru i dynamiki siedlisk z potrzebami ochrony siedlisk lęgowych i przelotnych gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I i II Dyrektywy Rady 79/409/EWG, dla których obszar Ostoi, a zwłaszcza teren objęty projektem, jest ważnym miejscem występowania.
Siedliska tych ptaków, wykształcone zostały na obszarach utworzonych przez człowieka polderów wokół Jeziora Gardno stanowiących w przeszłości miejsca naturalnych wylewów jego wód. Wymagają one corocznego wykaszania i wypasu, a działania te są możliwe przy utrzymaniu polderowej odrębności hydrologicznej, a w szczególności – właściwego, sterowanego poziomu wód gruntowych i powierzchniowych.
Zagrożeniami dla ptaków objętych projektem jest utrata siedlisk lęgowych i żerowiskowo-spoczynkowych oraz drapieżnictwo. Ptaki wodno-błotne wymagają dużych otwartych przestrzeni łąkowych - ważnym tego typu siedliskiem w ostoi Pobrzeże Słowińskie jest teren Polderów Gardna IX i X. Siedliska te są od kilku lat obiektem szeregu działań ochronnych prowadzonych przez SPN- odkrzaczanie i koszenie łąk oraz likwidacja drapieżnictwa (norki amerykańskiej). W trakcie monitorowania efektów dotychczasowych działań stwierdzono, że zagrożeniem dla siedlisk ptaków jest również zdekapitalizowany system melioracyjny. Uniemożliwia on uzyskanie poziomu wód, który pozwala na zróżnicowanie przestrzenne wilgotności siedlisk oraz koszenie łąk w odpowiednim czasie. Aktualny stan urządzeń melioracyjnych uniemożliwia właściwe prowadzenie tych działań, co wpływa na monotypizację szaty roślinnej. Modernizacja systemu melioracyjnego pozwoli regulować poziom wody „kwaterowo”. To z kolei wpłynie na właściwe uwilgotnienie gleby na całej powierzchni, zależnie od potrzeb behawioralnych ptaków. Powstałe w wyniku realizacji działania otwarte powierzchnie wód w rowach melioracyjnych zwiększą powierzchnie żerowiskowe ptaków. Opisywana sytuacja polegająca na postępującym zarastaniu oraz wypłycaniu rowów melioracyjnych w dłuższej perspektywie czasu może stanowić również zagrożenie dla piskorza (Misgurnus fossilis) – gatunku, który znajduje dogodne warunki siedliskowe w tego typu zbiornikach wodnych. Pozostawienie systemu melioracyjnego w dłuższej perspektywie doprowadzi do całkowitego zarośnięcia rowów i wydatnego zmniejszenia powierzchni siedliska tego gatunku ryby.
W wyniku realizacji projektu nastąpi również unaturalnienie 51 ha wschodniego brzegu Jeziora Gardno. Naturalne wylewy jeziora na tym terenie będą sprzyjały powstaniu żerowiska dla ptaków wodno-błotnych. Dodatkowo okresowe wylewy wód jeziora na wiosnę będą sprzyjały odtworzeniu miejsc tarliskowych ryb, w tym drapieżnych (np. szczupaka Esox lucius) mających kluczowe znaczenie w łańcuchu pokarmowym tego ekosystemu. Wzmocni to efekt czynnej ochrony jez. Gardno realizowanej przez SPN.
3. Nasilony ruch turystyczny oraz działanie na szkodę siedlisk oraz gatunków objętych projektem
Istotnym czynnikiem zagrażającym skuteczności działań ochronnych, jest świadome schodzenie ze szlaku i penetrację siedlisk istotnych dla ptaków wodno-błotnych, które niepokojone przez ludzi, mogą nie przystąpić do lęgów lub porzucić istniejące zniesienia. Istotnym problemem jest także kłusownictwo, nieświadome niszczenie siedlisk i zaśmiecanie. Zagrożenie to zminimalizowane zostanie poprzez budowę platformy obserwacyjnej oraz wydanie informatora, który będzie dedykowany bezpiecznej obserwacji ptaków na obszarze projektu. Zaplanowano także szereg działań edukacyjnych i promocyjnych skierowanych do mieszkańców obszaru projektu, głównie rolników, lokalnych władz, agroturystów, wędkarzy, młodzieży szkolnej.
4. Brak drożności wodnego korytarza ekologicznego rzeki Łupawy
Głównym zagrożeniem jest fragmentacja siedlisk gatunków wędrownych ryb i minogów w dorzeczu rzeki Łupawy. Konstrukcja piętrzenia wodnego w Smołdzinie praktycznie uniemożliwia odbycia wędrówek rozrodczych takim gatunkom jak: minóg rzeczny (Lampetra fluviatilis), troć wędrowna (Salmotrutta m. trutta) oraz łosoś atlantycki (Salmo salar). Skutkuje to znaczącym pogorszeniem stanu ochrony omawianych gatunków w obrębie PLH220023 Ostoja Słowińska oraz w PLH220036 Dolina Łupawy (przeszkody na trasie migracji przyczyniają się do zmniejszenia powierzchni siedlisk i spadku liczebności ryb i minogów wędrownych w całym dorzeczu). Przegrodzenie rzecznych korytarzy ekologicznych wymusza działania zapobiegawcze, które w przypadku gatunków mających znaczenie gospodarcze troć wędrowna (Salmotrutta m. trutta) oraz łosoś atlantycki (Salmo salar) opierają się na intensywnych zarybieniach, co dodatkowo może mieć negatywny wpływ na stan puli genowej populacji ryb w wodach objętych zarybieniami. Piętrzenie na elektrowni wodnej stanowi również znaczącą przeszkodę dla stada węgorza wstępującego (Anguilla anguilla) w górę dorzecza Łupawy.
Problemem jest także duża śmiertelność ryb przepływających przez turbiny elektrowni wodnej. Elektrownia woda w Smołdzinie wyposażona jest w dwie turbiny Francisa, których konstrukcja wymusza na przepływającej wodzie wzrost prędkości przepływu oraz wzrost ciśnienia na wylocie. Organizmy wodne przepływające przez turbinę wystawione są więc na ryzyko odniesienia ran mechanicznych oraz na uszkodzenia wewnętrzne związane ze zmianami ciśnienia. Zagrożenia te będą minimalizowane poprzez budowę przepławki wyposażonej w kurtynę elektryczną kierującą ryby do koryta przepławki.
