Jednym z działań realizowanych w ramach projektu jest „Poprawa stanu siedlisk wodno-błotnych”. Na naszej stronie można było już podziwiać malownicze widoki obszaru, na którym realizowane jest to działanie, czyli Poldery Gardna IX i X w wiosennej odsłonie (tu można zobaczyć zdjęcia). Dzisiaj chcielibyśmy pokazać czemu zaplanowano na tym obszarze działania techniczne, czyli po co w ogóle cokolwiek chcemy robić.

W przeszłości obszar ten został silnie zmeliorowany, powstała gęsta sieć melioracyjna (wykonano rowy, kanały, przepusto-zastawki, przepusty), służąca do nawadniania i odwadniania, na potrzeby intensywnej gospodarki łąkarskiej. Dzisiaj woda utrzymująca się na Polderach Gardna IX i X pochodzi głównie z opadów atmosferycznych. Co roku prowadzone są tu zadania ochronne polegające na koszeniach, docelowo już nie na potrzeby gospodarki łąkarskiej, a po to by zwiększyć atrakcyjność tego obszaru dla ptaków wodno-błotnych. Dzięki tym zabiegom wykonywanym przez okolicznych rolników, tworzy się mozaika siedlisk, a ptaków jest coraz więcej. Takim sposobem nawiązała się współpraca z lokalnymi rolnikami dla celów ochrony przyrody.

Realizacja tych zadań jest jednak utrudniona, gdyż stan techniczny urządzeń wodnych nie pozwala na zarządzenie wodą, w sposób - tu można użyć słowa – optymalny. Można by zapytać – po co coś zmieniać? Przecież zadania ochronne są prowadzone co rok poprzez realizowane wykosy, a ptaki na powierzchniach występują. No tak, ale problem tkwi w szczegółach. Aktualnie, żeby odwodnić najbardziej mokrą część Polderu, w celu jej wykoszenia, trzeba po drodze odwonić obszary, które tego nie potrzebują, często je niepotrzebnie przesuszając. Utrzymanie odpowiednich poziomów wody nad powierzchnią terenu jest ważne dla siewkowców. Te ptaki o krótkich nóżkach nie mają jak brodzić w zbyt wysokiej wodzie. A kiedy zalane są również niewielkie wyniesienia, czyli wysepki – nie założą gniazda. Obecnie niestety przepusto-zastawki są stale otwarte lub zamknięte, przepusty zamulone, a gospodarowanie wodą bardzo utrudnione.

Jak powinno to działać? W prostych słowach: wyższy poziom wody powinno się utrzymywać w okresie lęgów, tak aby ptaki mogły je spokojnie przeprowadzić oraz w okresie przelotów, żeby mogły odpocząć na powierzchniach. Nie można jednak przesadzić i należy pamiętać, aby poziom ten nie był też zbyt wysoki. Niższy poziom wody powinien być z kolei podczas wykosów, tak aby możliwe było przeprowadzenie zabiegów ochronnych. Przy tych niższych poziomach łatwiej jest rolnikom wykonywać wykosy, drogi są przejezdne, a maszyny się nie topią. 

Warto też pamiętać, że klimat się zmienia. Niewykluczone zatem, że w przyszłości dla zachowania obecnego charakteru i wartości przyrodniczej Polderów Gardna IX i X warto będzie również wprowadzić na ten obszar wodę z rzeki. Aby było to możliwe urządzenia, które by miały do tego posłużyć nie będą likwidowane.

Wyjaśniając o co chodzi we wspomnianej wyżej optymalności, to po prostu takie zarządzanie wodą, które stara się pogodzić to wszystko o czym piszemy wyżej. W tym celu zaplanowano, aby obszar Polderów Gardna IX i X o powierzchni około 340 ha, podzielić na 16 kwater, w oparciu o istniejące urządzenia wodne. Kwatery to takie kompleksy, które mogą być niejako oddzielone od reszty Polderów przy pomocy przepusto-zastawek. Można na nich zatrzymać wodę, odwodnić lub nawodnić w razie potrzeby. Niestety nie zawsze, jest to możliwe bez odwodnienia lub nawodnienia kwater znajdujących się obok. Z wykonawcą dokumentacji technicznej staramy się jednak zaplanować działania, aby w jak najefektywniejszy sposób osiągnąć założone cele przyrodnicze.

Sam podział na kwatery to nie wszystko. Urządzenia służące do zarządzania wodą muszą być sprawne i tu wchodzą do gry roboty budowlane. Zaplanowane prace będą polegały w głównej mierze na budowie, odbudowie lub remoncie przepusto-zastawek, odmulone zostaną także rowy i przepusty.

Przed robotami trzeba natomiast opracować dokumentację techniczną, a także zdobyć wszystkie pozwolenia i uzgodnienia niezbędne do ich rozpoczęcia. W ramach tych działań przygotowawczych powstanie również „Plan zarzadzania wodą oraz utrzymania i konserwacji modernizowanego systemu melioracyjnego na obszarze Polderów Gardna IX i X”, aby zadania ochronne prowadzone na tym obszarze jak najefektywniej sprzyjały poprawie stanu siedlisk ptaków wodno-błotnych.

Kilka istniejących urządzeń wodnych na Polderach Gardna IX i X oraz ich stan prezentujemy na zdjęciach poniżej.

• Kanał Gardna A niejako od środka (fot. P. Sopek) Kanał Gardna A niejako od środka (fot. P. Sopek)
• Przepusto-zastawka (fot. P. Sopek) Przepusto-zastawka (fot. P. Sopek)
• Przepusto-zastawka (fot. P. Sopek) Przepusto-zastawka (fot. P. Sopek)
• Przepusto-zastawka (fot. P. Sopek) Przepusto-zastawka (fot. P. Sopek)
•